Centaurs, zeemeerminnen en draken: HYBRIDEN in de Warande

Aan de ingang van de Expozaal staat een figuur met een mensenlijf en een leeuwenkop. “Een replica van de  Löwenmensch, door een prehistorische mens uit een mammoettand gesneden”, vertelt Tom Liekens. “Het origineel is het oudste gekende kunstvoorwerp. En meteen een hybride. Ze zijn eeuwenoud, en tegelijk nog nooit zo populair geweest. Wandel van de Warande naar de Grote Markt en ik wed dat je er minstens drie  ziet.”

“‘HYBRIDEN’ is de meest ambitieuze tentoonstelling ooit in de Warande, zeker op vlak van bruiklenen”, vult Glenn aan. “Er zijn werken en objecten uit privécollecties, die nooit eerder publiek te zien waren, maar ook uit het Nederlandse Wereldmuseum, het KMSKA en de Koninklijke Bibliotheek. 

Tom en ik zijn hier bijna 2,5 jaar intensief mee bezig geweest. Zo zijn er gaandeweg negen clusters ontstaan.”  De eerste bevat samengestelde wezens uit de oudheid. “De Metamorfoses van Ovidius was samen met de Bijbel de belangrijkste inspiratiebron voor kunstenaars”, vertelt Tom. “Een van de personages daarin is de minotaurus: half man, half stier. In mijn eigen werk, een collage met onder meer houtsnedes, is hij half stier en half matador. Ernaast staan hedendaagse beelden van Koen Vanmechelen, die evengoed uit de oudheid konden stammen.” 

Van Masereel tot Cave

De Egyptische goden en Romeinse helden ruimen verderop plaats voor de christelijke mythologie. De duivel wordt afgebeeld met dieren die we associëren met de duisternis, op de ark van Noa schepen twee eenhoorns in. Naast een schilderij dat ooit eigendom was van auteur Hugo Claus staat een beeldje gemaakt door rockartiest Nick Cave. In één vitrine zijn werken met hetzelfde thema te bewonderen uit de zestiende,  zeventiende en achttiende eeuw.

Centaurskelet

In het lager gelegen gedeelte van de tentoonstellingsruimte liet Tom een verlengstuk van zijn woonkamer bouwen. “Mijn gelijkvloers staat vol schedels en opgezette dieren. Uit de Renaissance stammen de rariteitenkabinetten en wunderkammers, waarin alle kennis verzameld werd. Daar stond hedendaagse kunst naast nieuw ontdekte exotische dieren. Toen was een draak even echt als een neushoorn.” Een eenhoorntand blijkt eigenlijk van een narwal afkomstig, een draakje uit een vioolrog gesneden door een behendige zeeman, een centaurskelet handig samen gepuzzeld door een tattoeëerder.

Hybriden blijken allerminst een westers  fenomeen. Glenn en Tom kregen toegang tot etnografische collecties van internationaal topniveau. Het duurste stuk op de expo is een Polynesisch houtsnijwerk. “Het wordt één keer per jaar gedragen”, legt Tom uit. “Verder staat het geëtaleerd in een soort minitempel.” Tussen de Afrikaanse stukken staan kruisingen tussen een mens en een panter of een antilope. Uit de verzameling van Bobbejaan Schoepen komen een aantal kachina’s, hybride poppen waarmee de kinderen van de oorspronkelijke bewoners van Noord-Amerika al spelenderwijs hun goden leren kennen.

Speelgoed

Onderweg naar de laatste kamer houden we halt bij een vitrine op kinderooghoogte. “Hier ben ik het meest trots op”, vertelt Tom. “Maar het was misschien wel de moeilijkste bruikleen van allemaal”, grapt Glenn. “Ik heb inderdaad stevig moeten onderhandelen met mijn vijfjarige zoon Tilo om zijn speelgoedcollectie met ‘HYBRIDEN’ te mogen tonen”, lacht Tom. “Maar toen hij het resultaat zag, was hij er zelf ook heel trots op.” 

De apotheose van de expo is een grote ruimte waar alles bij elkaar komt: culturen, tijden, beginnende en gevestigde kunstenaars. Aan de muren hangen grote foto’s van Charlotte Lybeer, met twee personen verkleed als een vos en een trol. Een 17de-eeuwse apenkoning uit Indië staat broederlijk naast een recente sculptuur van Sharon Van Overmeiren. Het is een subtiele knipoog naar haar expo in de Warande, in het voorjaar van 2025. Maar eerst zijn er nog tientallen hybriden, kruisingen en andere creaturen te bewonderen. 

tekst: Wouter Adriaensen
foto: Tijs Vervecken

Expo HYBRIDEN
8 juni t.e.m. 17 november 2024 woensdag t.e.m. zondag, van 10 tot 17 uur in de Expozaal van de Warande
vrije bijdrage