Sanne Vanderbruggen: "Stilte is een luxeproduct dat je jezelf cadeau doet"

“Ik ben afkomstig uit Minderhout. Toen ik 17 was, ben ik naar Amsterdam verhuisd. Daar heb ik kleinkunst gestudeerd en ben ik blijven plakken. Samen met Judith de Joode, Benjamin Moen en Lisa Verbelen vorm ik theatercollectief BOG.. De andere drie hebben performance gestudeerd in Maastricht, ik ben meer opgeleid als speler. Het afgelopen jaar hebben we de randen van de theaterzaal opgezocht. Lisa maakte een popconcert, Judith ontwerpt een kledinglijn. En ik heb verder gewerkt aan het ‘Stiltemuseum’. 

Je zou kunnen denken dat ik in Amsterdam terug op zoek ging naar de stille Kempen. Maar eigenlijk ben
ik net gaan lopen voor de stilte die in Minderhout hing (lacht). De fascinatie is begonnen in 2016. Ik was overwerkt en geraakte snel overprikkeld. Het duurde even voor ik ontdekte dat dat door geluid kwam. De wereld zit zo vol geluid dat je je er moeilijk van kunt afsluiten. Stilte is een luxeproduct geworden. Wat als we dat terug omdraaien, dat het terug een vanzelfsprekendheid wordt? Dan gaat het terug om de aanwezigheid van stilte, niet het ontbreken van geluid.” 

Stilte, ruis en echo’s 

“Dat besef heeft me geïnspireerd om stiltes te vangen. Niet de stilte zelf, wel het gevoel van stilte, dat is zo persoonlijk en vluchtig. De laatste vier, vijf jaar heb ik vaak opnames gemaakt. Een station tijdens een treinstaking, een kapel in een ziekenhuis, een zandduin, Amsterdam tijdens de eerste lockdown in 2020, een steen onder water. Telkens een dertigtal seconden stilte. Als je ze achteraf terug beluistert, hoor je vooral veel ruis (lacht). Toch zijn er verschillen. De gedempte stilte van een duin is helemaal anders dan de echo’s in een kerk. De nuances tussen die verschillende stiltes wou ik tonen aan een publiek. Samen met geluidsontwerper Timo Merkies en vormgever Julian Maiwald bedacht ik manieren om stilte te 
verbeelden. Dat doen we met dertig ‘luisterpalen’. Opnames van de stilte, maar ook geschreven woorden. De geluiden van de Dam bijvoorbeeld, het plein in Amsterdam waar ik woon, staan beschreven in een lange, doorlopende tekst.” 

Behoefte aan stilte 

“Het ‘Stiltemuseum’ is in première gegaan in de Brakke Grond, het centrum voor actuele vernieuwende Vlaamse kunst in Amsterdam. De volgende dag bleek dat ik corona had. Diezelfde dag hebben we een opname van mijn performance gemaakt. Zo is vanzelf een tweede versie ontstaan. Daarin blonk ik uit door mijn fysieke afwezigheid. Wat op zich weer perfect aansloot bij de inhoud van het stuk (lacht). 

De eerste reacties op het ‘Stiltemuseum’ waren uiteenlopend. Sommige bezoekers zeiden achteraf dat ze zelf geen idee hadden dat ze zoveel behoefte aan stilte hadden gehad. Anderen ervoeren de stilte niet in de stilte zelf maar in de inhoud van de teksten of in de vormgeving. Je kon je eigen parcours uitstippelen of gewoon een uur vanuit een zitzak naar de andere bezoekers kijken. Stilte doe je jezelf cadeau.” 

De balletclub 

“In sommige theatergezelschappen is het ‘bon ton’ om te zeuren wanneer je in een boerengat voor een publiek van tien mensen moet spelen. Maar dan bedenk ik me altijd dat ik vroeger een van die tien mensen was. Ik was superblij dat ik van theater mocht proeven dankzij de Warande. Ik kom hier al heel lang, sinds ik klein was. Het jaarlijkse recital van de balletclub was in de Schouwburg. Daar heb ik mijn eerste stappen op het podium gezet. Later speelde ik toneel bij KAAIMAN. 

Nu terugkeren naar mijn wortels is za-lig. De Warande is een van de leukste huizen van België en Nederland omdat ze zo compleet is. Je hebt hier toffe zalen, een goeie programmering, een leuk publiek, verschillende disciplines door en naast elkaar... Bovendien gebeurt hier veel, niet alleen in de Warande, maar in heel Turnhout. 

Of ik zelf nog kan genieten van de stilte? Totaal. Ik vergeet elke keer opnieuw hoe ze klinkt...” 

tekst: Wouter Adriaensen
foto’s: Janita Sassen en Julian Maiwald 

s t i l
in de Warande van
7 tot 26 feb
volledig programma
in samenwerking met DINAMO, AR-TUR, MOOOV, Bibliotheek Turnhout en Avansa Kempen

Binnenkort in de Warande