Jongeren maken theater dankzij Cirkant: “Noem het maar een vorm van therapie”

Iedere woensdagavond verzamelt een groepje jongeren in de catacomben van de Warande voor hun theaterrepetitie. Niet om een stuk van Shakespeare of een deurenkomedie in te studeren, wel om aan de  slag te gaan met hun eigen verhalen, hoe zwaar die soms ook zijn. “We delen wat er allemaal met ons gebeurd is en de moeilijkheden waar we tegenop botsen”, vertelt een aantal van hen. “Dat is bij iedereen iets anders, van een moeilijke thuissituatie tot je niet goed in je vel voelen. Tegelijk zijn we niet constant gefocust op die problemen maar leren we er creatief mee om te gaan en verwerken we ze in een voorstelling. Hopelijk komen onze begeleiders, familie en vrienden kijken, we mogen zelf kiezen wie er bij is. Je kan het een vorm van therapie noemen. Dat de mensen rondom je in soortgelijke situaties zitten, betekent dat ze echt begrip kunnen tonen.”

De acteurs en tegelijk tekstschrijvers van dit unieke stuk zijn jongeren uit de integrale jeugdzorg die een traject volgen bij de Dienst Ondersteunende Trajecten Turnhout (DOTT) van vzw Cirkant. “Cirkant is een samentrekking van cirkel en vierkant”, leggen Jill Vissers en Tinne Pierré, die het theatertraject begeleiden, uit. “De cirkel staat voor om(w)armen, het zorgende, voor de ruimte die we creëren om gewoon te mogen zijn. Het vierkant vertegenwoordigt onze omkadering, het bieden van structuur en grenzen om in te kunnen groeien.”

Alternatieve methodieken

Jill en Tinne helpen zowel met de praktische opvolging als met inhoudelijke obstakels - “voorzorgen en nazorgen”, zoals ze het zelf mooi samenvatten. Naast T(he)ATEREN zet Cirkant verder onder meer in op crisisbegeleiding en -verblijf, thuisbegeleiding, ondersteunende begeleiding, ondersteunend verblijf en herstelgericht werken.

“Het is ontstaan binnen Cirkant zelf, met acteren en uitvoeren op kleine schaal. Zo merkten we dat theater een enorm dankbare vorm van therapie is om onrechtstreeks trauma’s te verwerken. We werken uitzonderlijk niet vraaggestuurd maar toch gebeurt dit project heel erg op maat van de jongeren.”

Regisseur Leen Braspenning is al zeven jaar een steunpilaar van het theaterproject van Cirkant. “We geven onze jongeren een andere taal om vorm te geven aan waar ze mee zitten. Dat doen we aan de hand van alternatieve theatermethodieken. Ze hoeven het dus niet per se te vertellen, ze mogen het ook tekenen of uitschrijven. Je begint speels aan zo’n proces, door elkaar te leren kennen en aan te voelen met welke vorm je verder kunt gaan. De jongeren groeien daar in mee. Soms is het heel confronterend, zeker wanneer een trauma herbeleefd wordt. Natuurlijk tonen we daar respect voor.”

T(he)ATEREN is preventief en curatief. De jongeren gaan een doelbewust engagement aan. “Ze willen ergens mee aan de slag gaan”, leggen Jill en Tinne uit. “Daarrond leggen we doelstellingen vast, bijvoorbeeld leren omgaan met je rugzak of leren omgaan met leeftijdsgenoten. Dit is bovendien het enige project binnen DOTT waarin we een prestatie verwachten, in de vorm van een voorstelling in het voorjaar. Daarvoor mogen we gebruik maken van de Houten Zaal van de Warande. Natuurlijk gaan we niemand dwingen om op te treden. We kunnen ook een fragment tonen of laten horen, bijvoorbeeld van een liedje dat ingespeeld is door een van de jongeren.”

Warm huis

De voorbije seizoenen namen telkens zeven tot tien jongeren deel aan het theatertraject van Cirkant. Dit jaar zijn het er slechts vijf. “We willen iedere deelnemer zo goed mogelijk ondersteunen, zowel voor, tijdens als na het theater. Bovendien kunnen we op deze manier individuele momenten inlassen. De jongeren mogen iemand meenemen, bijvoorbeeld van hun school of leefgroep, om te komen kijken naar waarmee ze bezig zijn. We krijgen onze deelnemers bij ons op basis van hun interesse voor theater of doordat ze bijvoorbeeld over het project gehoord hebben van een leefgroepgenoot. Dan bekijken we samen met hen hun motivatie, de thema’s die ze willen aanboren, eventuele struikelblokken en hun doelen, alvorens van start te gaan.”

De samenwerking tussen Cirkant en de Warande wordt jaar na jaar sterker. “Onze jongeren mogen hier gewoon binnen wandelen en die laagdrempeligheid slaat aan bij hen. Met Kaaiman heeft de Warande zelf een programma waarin jongeren kunnen proeven van theater. We blijven samen bekijken hoe we onze jongeren daar nog vlotter naar kunnen laten doorstromen. Voor ons is de Warande een warm huis.”

tekst: Wouter Adriaensen